Stofstorm

In de gelukzalige leegte van Flevoland zwoeg ik over een eenzaam polderweggetje. Geen mens te zien, wel herkauwend melkvee en een groepje zadelbruine merries met hun hoogbenige veulens. Doodstil is het, alleen mijn fietsbandjes fluisteren swswswswswsw. Totdat achter mij geruis aanzwelt. 

     Er nadert iets groots, ik stuur alvast naar rechts, zoek onzeker de rand van het asfalt. Geruis wordt geronk en vervolgens gebulder. Het blijkt een tractor waarachter een oplegger met torenhoog gestapelde hooibalen. Augustus oogstmaand. De combinatie raast links langs me, ragt daarbij deels door de ruige berm omdat het weggetje te smal is voor ons beiden. Ik fiets nu in een ziedende storm van stof en hooi. Maar ik leef nog dankzij de galanterie van een tractorchauffeur die tijdens zijn inhaalmanoeuvre tot ver buiten de verharding stuurde om mij te sparen.

     Stomme vraag: waarom ontzag hij me? Het moet iets te maken hebben met onze biologie, met gezond verstand, ethische gevoelens, opvoeding, spelregels en daarmee samenhangend: met angst.
     Biologisch gezien is het voor sociale dieren handig om soortgenoten te ontzien. Een gezond verstand is eveneens meegenomen, psychopaten tonen hoe het anders kan. Ethisch gevoel is wellicht aangeboren of zit cultureel ingebakken. Opvoeding zorgt voor een moreel kompas waardoor je rekening houdt met de ander. Voor de spelregels verwijs ik naar de tien geboden of vijf zuilen, maar liever nog naar het Wetboek van Strafrecht. Angst is logisch: voor dood door schuld wordt een mens zwaar gestraft.
     Dat die tractorchauffeur mij als kwetsbare fietser op dat smalle landweggetje intact liet is dus geheel volgens de norm. Maar aangezien uitzonderingen nog steeds de regel bevestigen, haal ik opgelucht adem. Gelijk een strot vol stof en hooi.

Glazig

Wanneer en waarom we tijdens het proosten tegen elkaars glazen zijn gaan tikken is niet duidelijk. Meerdere cultuurverklaringen doen de ronde. Ga er echter gerust van uit dat ze vooral op onzin berusten, net zoals de handeling zelf natuurlijk, want die geeft alleen maar gedoe. En dat louter voor de gezelligheid. Of de bühne.
     Naar het schijnt lieten edelen in de middeleeuwen hun drinkgerei zo hard tegen elkaar kletsen dat de spetters in het rond vlogen én in elkaars glas of pul. Dit deden ze om te laten zien dat de drank geen gif bevatte. Elkaar vergiftigen was kennelijk in zwang bij de adel destijds. Historici doen dit echter af als leuterkoek, want de wijn of het bier kwam destijds - voor eenieder zichtbaar - uit hetzelfde vat.
     Een andere verklaring was dat men vroeger door hardhandig en luidruchtig te proosten, demonen trachtte af te schrikken. Bovendien morsten ze daarbij veel drank op de vloer, waar vervolgens duivelse geesten op afkwamen om het vocht langdurig op te lebberen waardoor men in ieder geval een poos van dat tuig was verlost.
     Alleraardigste stierenpoep, maar we proostten er door de eeuwen heen niet minder om. Overal in de wereld – en onder alle lagen van de bevolking – laat men nu glazen beheerst klinken vergezeld van een wenskreet, soms speciaal voor iets of iemand.
     Best plezant, maar in de verte doemt naar mijn idee een struikelsteen op, een nieuwe doctrine. Steeds vaker wordt namelijk van je verwacht dat je tijdens het proosten elkaar in de ogen kijkt, glazig dan wel betekenisvol. Sterker: je wordt erop geattendeerd (of veroordeeld?) als je het nalaat, want je toont dan een gebrek aan fatsoen, respect en verbondenheid. En wij maar denken dat de middeleeuwen achter ons liggen.

Good Times

Robbie Robertson is gestorven, las ik op Teletekst, op tachtigjarige leeftijd. Geboren in Toronto was hij als gitarist, zanger en songwriter een vooraanstaand lid van de Canadees-Amerikaanse groep The Band. Dit vijfmanschap (begonnen als begeleidingsmuzikanten van Bob Dylan) is niet eens zo heel bekend, scoorde geen wereldhits, maar behoort toch tot de meest invloedrijke groepen ooit. Ze mixten country met rock, folk en blues en waren daarmee wellicht grondlegger van wat men later Americana is gaan noemen.
     Als ik iets hoor van (of over) deze formatie dan moet ik altijd aan boezemvriend Adrie denken. Aad was bijzonder muzikaal, één met zijn gitaar en speelde in diverse Haagse bandjes. Het liep tegen het eind van de zestiger jaren, wij waren pakweg twintig jaar oud, toen hij ineens aan kwam zetten met een elpee van een groepje dat zich simpelweg The Band noemde. Ik had nog nooit van ze gehoord en was ook niet op slag om. Maar Aad doceerde: ‘luister goed, let op de meerstemmigheid, dat strakke uptempo, tak-tak-tak.’ Hij had gelijk en dankzij hem kwam het helemaal goed tussen The Band en mij.
     Adrie is niet meer, overleed enkele jaren terug, werd net geen zeventig. Hij wordt blijvend gemist, door zovelen.

     Een popgroepje dat al eerder in The Sixties furore maakte, waren de The Kinks. Ook hún vinyl draaiden Aad en ik grijs, vaak puberlui onderuitgezakt op zijn of mijn kamertje. Eens bracht dit Londense viertal een hitsingle uit met het even eenvoudige als aanstekelijke refrein:
     Won’t you tell me?
     Where have all the good times gone? (2x)
     Verstand komt met de jaren, aldus het bekende spreekwoord. Ik zet hier grote vraagtekens bij, zou daarom 'verstand' graag doorstrepen en veranderen in 'weemoed'. Weemoed naar de good times, naar toen. 

Adrie Hendriks
Batavia, 15-2-1949 - Rijswijk, 16-7-2018

Het betreffende nummer van The Kinks horen? Klik HIER. En zing mee met het refrein.

Kachelen

Een elektrisch designkacheltje, dat leek me wel wat, voor kille herfstdagen en zo. Bij Bol.com vond ik de juiste à raison van € 119,99. Toevallig werd tegelijkertijd exact hetzelfde ding door een particulier op Marktplaats aangeboden voor maar € 40 mét de aanprijzing Zo goed als nieuw. Voor dat grote verschil wilde ik best even naar Hoorn rijden, daar stond-ie te koop.
     Mijn druk op de huisbel deed subiet een roedel honden aanslaan. Daarop volgde wat gestommel en kreten als 'Af' en 'Koesssjt'. Enkele tellen later ging een zijdeur open. Erachter stond een vrouw met op het hoofd een strak ballerinaknotje en aan haar voeten een al net zo strak designkacheltje. Krek wat ik zocht, althans het laatste. De koop was dan ook snel gesloten.
     Tevreden stuurde ik huiswaarts door het West-Friese landschap dat zich kenmerkt door grazige weiden en veel stoplichten. Maar inmiddels was het zo ongeveer lunchtijd en mijn verkering, die mij tijdens deze expeditie begeleidde, wist in deze regio nog wel een leuk tentje. Even later bevonden wij ons op een sfeervol vlonderterras met waterrijk uitzicht en bestelden achtereenvolgens een broodje Brie uit de oven, een Vegan Flatbread, een Sauvignon Blanc, een blond biertje, twee koffie en één monchougebakje ‘met twee vorkjes graag’. Leuk & lekker, maar naar boven afgetipt was ik vijfenveertig euro lichter. 

     Als je, naast genoemde middaghap, ook de brandstofkosten meerekent dan komt mijn tweedehandsje uit Hoorn uit op een totaal van ruim honderd euro. En dat terwijl Bol.com hetzelfde designkacheltje - maar dan splinternieuw, keurig verpakt én met twee jaar garantie - voor nauwelijks twintig meer aan je voordeur aflevert. Dit alles doet mij denken aan de oude indiaanse (Native American, sorry) wijsheid: Om warm te worden kachelt het grote opperhoofd van niets naar nergens.